Uit de strijd voor het behoud en de restauratie van de steenbakkerij Frateur, groeide het oorspronkelijke plan om verschillende waardevolle sites met elkaar te gaan verbinden binnen het concept Ecomuseum Rupelstreek. Het geheel moest een actief openluchtmuseum worden, waar authentieke gebouwen in hun oorspronkelijke omgeving staan.

De doelstellingen van het Ecomuseum zijn:

• de bescherming van het patrimonium
• de ontwikkeling van cultuurtoerisme in de Rupelstreek
• een educatieve taak

Inhoudelijk komt vooral het verhaal van de Boomse baksteen aan bod in een technisch, sociaal en stedenbouwkundig kader. Het vormt een rode draad, want ook de andere typische industrietakken of aspecten worden verder uitgewerkt (scheepsbouw, diamantnijverheid, pantoffelnijverheid, woonkernen, oude kleiputten,...) die rechtstreeks of onrechtstreeks in verband staan met de Boomse baksteen. Het project is omvangrijk en moet in verschillende fasen uitgewerkt en gerealiseerd worden.

Het verhaal van het Ecomuseum Rupelstreek en van het Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen (EMABB - initiatiefnemer van de uitbouw van het Ecomuseum) begint bij een groep mensen die zich engageren voor het leefmilieu in de streek. De overheid was van plan om de kleiputten van de steenbakkerijen te gebruiken om er o.a. afval in te dumpen. De groep zocht naar alternatieven en vond nieuwe perspectieven die respect toonden voor de eigenheid van de Rupelstreek.

Het beschermen van het erfgoed, met vooral accenten voor het industrieel archeologisch erfgoed, was één van die mogelijkheden en werd een belangrijke nieuwe inbreng bij reconversie-elementen voor de streek.

In 1975 (het 'Europees Jaar van het Bouwkundig Erfgoed') werd trouwens al de aanzet gegeven voor bescherming van de woon- en werkwijk Noeveren, met vooral aandacht voor de ambachtelijke steenbakkerij-site Frateur. In deze periode werd het industrieel erfgoed echter nog niet naar waarde geschat door de plaatselijke en de hogere overheid.
De bescherming liet dan ook lang op zich wachten, zelfs tot 1986.
De aanvang van de restauratie van de site Frateur kon een aanvang nemen in 1997 en dit dankzij de inzet en creativiteit van de leden van EMABB vzw. De erkenning voor het gepresteerde werk tijdens de voorbije 20 jaar en het belang van het dorpsgezicht Noeveren en het aanwezige erfgoed worden nu echt naar waarde geschat.

Heel snel werd de nood gevoeld naar een uitvalsbasis, zowel voor de organisatie als voor de bezoekers. In 1993 kocht het EMABB hiervoor erfgoed aan op het terrein van de steenbakkerij Lauwers, een ambachtelijke steenbakkerij, op wandelafstand van de steenbakkerij Frateur. Het doel was enerzijds om een extra patrimonium voor het museum in bezit te hebben en anderzijds om er het bezoekers- en coördinatiecentrum van het Ecomuseum Rupelstreek te kunnen uitbouwen. Hier zou het kloppende hart voor de activiteiten van de vereniging komen, waar de bezoekers ingeleid worden in de wereld van baksteen, het Rupeliaanse landschap en diverse andere aspecten van de streek.
Naast de uitbouw van een ontvangstlokaal en een receptieruimte in oude burelen en een paardenstal, wordt ook gedacht aan de inrichting van een eigen kantoor voor het administratieve deel.
De aanwezige beschermde ringoven die reeds gedeeltelijk gerenoveerd is, fungeert al als een polyvalente tentoonstellingsruimte (het z.g. industieel-archeologisch museum Rupelstreek).
Het geheel van het aanwezige patrimonium zal het bezoekerscentrum worden van het Ecomuseum Rupelstreek en het vertrekpunt vormen voor een verkenning van het industrieel erfgoed van de regio. Tevens zal het de zetel worden van de vereniging, maar ook het onderkomen van een archief van de Boomse baksteen en van het industrieel verleden. Het is de bedoeling om hier zoveel mogelijk knowhow te verzamelen over de traditionele baksteenproductie en in de toekomst de site ook uit te bouwen als hedendaags studiecentrum over de baksteen en de bouw, met mogelijkheid voor het inrichten van congressen.

Het Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen bestaat uit mensen die zich vanuit verschillende achtergronden (architectuur, lokale industrie, geschiedenis van de Boomse baksteen, ecologische bekommernis, toerisme, economie,...) inzetten voor het industrieel erfgoed van de Rupelstreek. In het bestuur zetelt ook een schepen (=wethouder) van de gemeente Boom en de laatste ambachtelijke steenbakker van de streek, nl. de zaakvoerder van de steenbakkerij Lauwers.

Het dagelijks beheer wordt verzekerd door zeven bestuurders van de vzw EMABB, door een vijftiental vrijwillige gidsen en door drie tewerkgestelden. Zij staan in voor de organisatie en de ontvangst van de bezoekers, het museumbeheer, fondsenwerving en begeleiding van een twaalftal jongeren die zorgen voor de renovatie en het onderhoud van de sites. De uitbouw van de activiteiten is slechts mogelijk dankzij de inzet, de creativiteit en de knowhow van alle betrokkenen. Steeds worden nieuwe middelen gezocht om projecten te kunnen uitwerken om zowel tewerkstellingsplaatsen te creëren, alsook op deze manier vooral het uiteindelijke doel van herbestemmen van het patrimonium in een cultuurtoeristisch en educatief kader te kunnen realiseren.

Het Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen werd reeds herhaaldelijk voor zijn inzet en realisaties onderscheiden. Vermelden we o.m.

• in 1985 de Dunhill Award
• in 1992 Belgisch laureaat in de categorie 'cultureel erfgoed' van de Henry Ford European Conservation Awards
• in 1995 laureaat in de campagne 'Erfgoed' van de Koning Boudewijnstichting
• in 1998 de prijs 'Cultuurverdienste' van de Gemeente Boom
• in 1998 laureaat in de campagne 'Schatten voor allen' van de Koning Boudewijnstichting

U kunt het Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen vzw steunen door lid te worden.

• Het lidgeld bedraagt slechts 15,00 EURO !
• Dit bedrag kunt U storten op bankrekening 404-0060801-34 van EMABB, met vermelding lidgeld + jaartal

Vindt U de jarenlange inzet van EMABB de moeite waard? Elke materiële of financiële steun wordt geapprecieerd.